Madaxweyne Recep Tayyip Erdoğan iyo Amiirka Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani (2aad) ayaa ka qeyb galaya xafladda saxiixa heshiisyada dhaqaale ee labada dal,
Waxaa qoray wargeyska Daily Sabah iyo wakaalada wararka ee Anadolu ee ka soo baxa dalka turkiga, Agoosto 18, 2024.
Marka laga soo tago wada xaajoodka heshiiska ganacsiga xorta ah (FTA), Turkigu waxaa uu radinayaa in uu xoojiyo isdhaafsiga ganacsi ee labada dhinac iyada oo loo marayo heshiisyo ganacsi oo la doorbidayo (PTAs) kuwaas oo bixiya faa'iidooyin wadaag ah qaybo gaar ah, sida lagu sheegay warbixin Sabtidii.
Sida laga soo xigtay xogta ay wakaalada Anadolu ay ka heshay Wasaaradda Ganacsiga Turkiga waxay ku socotaa wadadii ay ku saxeexi lahayd FTA-yada dhameystiran si kor loogu qaado tartanka warshaheeda oo ay u siiso faa'iidooyinka suuqa ee dhoofinta wadamada kale.
Sidan oo kale, heshiisyo uu Turkigu saxeexay ayaa hadda dhaqan galay. Intaa waxaa dheer, ansixinta iyo hababka gorgortanka ee Suuqa xorta (FTA) ee wadamada qaar ayaa socda.
Kuwan waa wadamada ay wada xaajoodyadu ka socdaan, Iran, Azerbaijan, Uzbekistan iyo Pakistan, kuwaas oo bixiya faa'iidooyinka wadaagga ah ee qaybo gaar ah, ayaa samaynaya tabarucaad la taaban karo.
Intaa waxaa dheer, waxaa socda dadaallo lagu hirgelinayo PTA cusub oo lala yeesho Maldives. Wadahadallada ayaa sidoo kale sii socda dhammaan-u-qaadista wada-xaajoodyada lagu saxeexayo heshiiskan Aljeeriya.
Sidaas awgeed, iyada oo leh shabakad ballaadhan oo heshiisyo ganacsi ah, Turkigu wuxuu ka mid yahay 10ka waddan ee ugu sarreeya adduunka ee leh nidaamka Suuqa xorta ah ee FTA ee ugu balaaran.
Fursadaha maalgashiga
Hannaanka ansixinta gudaha ee FTA-yada uu Turkigu la samaynayo Ukraine, Qatar, Lubnaan iyo Suudaan ayaa socda.
Xaaladdan oo kale, waa cusub ayaa ka bilaabmay daabacaadda faafinta rasmiga ah bilowgii bishan ee sharciga khuseeya Türkiye-Ukraine FTA, kaas oo lagu saxiixay caasimadda Ukraine ee Kyiv Febraayo 3, 2022.
Heshiiska oo sugaya ansixinta baarlamaanka Ukraine, ayaa dhaqan galaya marka la dhammeeyo hannaanka ansixinta gudaha.
Heshiisku wuxuu higsanayaa in si weyn loo xoreeyo qaybo waaweyn oo ka mid ah wax soo saarka beeraha iyo warshadaha dalka Ukraine.
Waxaa intaa dheer, Heshiiska Ganacsiga iyo Iskaashiga Dhaqaalaha ee Turkiga iyo Qatar (TEPA) ayaa la saxiixay 2018. Heshiiska, oo hadda laga wada xaajoonayo khadadka diblomaasiyadeed ee Qatar, ayaa ujeedadiisu tahay in la xoreeyo ganacsiga adeegyada labada dal iyo in si wadajir ah loo kordhiyo gelitaanka suuqa iyo maalgashiga. fursadaha loogu talagalay bixiyeyaasha adeegga ee ka shaqeeya ganacsiga elektaroonigga ah.
Heshiiskan oo sidoo kale ujeedadiisu tahay in la xoojiyo iskaashiga xeerarka la xiriira ganacsiga E-commerce ayaa la filayaa in uu faa’iidooyin kala duwan u yeesho ganacsatada Turkiga ee dhinacyada ganacsiga badeecadaha iyo adeegyada isgaarsiinta.
Isla mar ahaantaana, nidaamka oggolaanshaha gudaha ee Lubnaan ayaa sugaya FTA ee u dhexeeya Turkiga iyo Lubnaan si uu u dhaqan galo. Heshiiskan ayaa ujeedadiisu tahay in la baabi'iyo canshuuraha kastamka ee lagu dabaqo wax soo saarka warshadaha.
Intaa waxaa dheer, hababka ansixinta gudaha ee Heshiiska Ganacsiga iyo Iskaashiga Dhaqaalaha ee Turkiye-Sudan ayaa ka socda Turkiga. Heshiiskan ayaa la filayaa in Sudan ay marka hore dhimo 30% cashuuraha kastamka oo ay si tartiib tartiib ah meesha uga saarto. Waxa kale oo la saadaalinayaa in Turkigu ka faa'iidaysan doono shuruudaha gelitaanka faa'iidada badan ee wax soo saarka beeraha iyo warshadaha ee suuqa Suudaan.
Heshiiska oo sidoo kale quseeya kobcinta awoodda iyo arrimaha farsamada ee Suudaan, ayaa la filayaa in uu gacan ka geysto kor u kaca maalgashiga Turkiga ee Suudaan. Heshiiska ayaa sidoo kale ujeedadiisu tahay in la kordhiyo mugga ganacsiga labada dhinac oo la gaarsiiyo 10 bilyan oo doolar.
Heshiisyada fududaynta ganacsiga labada dhinac
Iyadoo la raacayo mudnaanta siyaasadda ganacsiga ee dalka, waxaa la doonayaa in la ballaariyo shabakadaha heshiisyada. Xaaladdan oo kale, wadahadallada FTA ee Japan, Indonesia iyo Golaha Iskaashiga Khaliijka (GCC) ayaa socda.
Wadahadalada heerka farsamada ayaa sii socda ee ku saabsan wada xaajoodka Heshiiska Iskaashiga Dhaqaalaha ee Japan.
Wadahadallo farsamo ayaa sidoo kale la qabtaa si dib loogu bilaabo wareeggii shanaad ee wada xaajoodyada heshiiska iskaashiga dhaqaalaha ee Türkiye-Indonesia (CEPA), kaas oo laga bilaabay Ankara 2017 intii lagu jiray booqashadii Madaxweynaha Indonesia Joko Widodo ee Turkiga. Wareegii afraad ee wada xaajoodyadan waa la soo gabagabeeyay laakiin wareegii shanaad ayaa dib loo dhigay sababo la xidhiidha masiibada COVID-19.
Isla mar ahaantaana, wadahadalka FTA ee u dhexeeya Turkiga iyo Golaha Iskaashiga Khaliijka ayaa sanadkan ka furmay Ankara iyadoo ay ka qaybgaleen Wasiirka Ganacsiga Ömer Bolat iyo Xoghayaha Guud ee GCC Jasem Mohammed al-Budaiwi.
Wareegii koowaad ee wada xaajoodka waa la dhameeyay. Heshiiska ayaa ujeedadiisu tahay in la kordhiyo wax soo saarka Turkiga ee dhoofinta qaybo badan, laga bilaabo beeraha ilaa wax soo saarka warshadaha ee farsamada.
Dhammaan heshiisyadan ayaa la filayaa inay fududeeyaan oo ay xoojiyaan ganacsiga laba geesoodka ah, si ay gacan uga geystaan korodhka mugga ganacsiga
0 Comments